حقوق کودک در طلاق

حقوق کودک در طلاق

زن و شوهر و فرزند سه ضلع مثلث تشکیل دهنده نهاد خانواده هستند. با طلاق این مثلث گرچه از هم می پاشد ولی ارتباط مادر و پدر با فرزند قطع نمیشود. از این روست که در قانون آمده است حضانت هم حق وهم تکلیف والدین است. در این میان توجه به نیازهای فرزندان در هنگام طلاق هم از نظر روانشناسی و هم از نظر حقوقی محور بحثهای گسترده ای میان کارشناسان است. در کشور ما قوانین متعددی در راستای حمایت ازاطفال و کودکان پس از جدایی والدین وجود دارد و البته باید خاطر نشان کرد که صرف تمرکز بر قوانین کافی نیست وبرای اطمینان از سلامت روحی عاطفی و جسمی کودک به صبر، بردباری و از خودگذشتگی والدین و دیگر اعضای فامیل نیاز است. ما قبلا در در این مقاله به نکاتی درباره حضانت پرداخته ایم.

حق ملاقات

در ماده 1174 قانون مدنی آمده است : در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگری ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشندهریک از ابوین که طفل تحت حضانت او نیست حق ملاقات طفل خود را دارد تعیین زمان ومکان ملاقات و سایر جزییات مربوطه به آن در صورت اختلاف بین ابوین با دادگاه است.

بنابراین ملاقات با طفل حق هریکی از والدین شناخته شده واز آنجایی که حق، قابل اسقاط است پس پدر یا مادری که طفل قرار نیست با او زندگی کند می تواند از حق ملاقات با فرزندش به هردلیلی چشم پوشی کند و نخواهد اورا ببیند. در این حالت نمی توان او را اجبار کرد.

استفاده از کلمه طفل نیز در این قانون بسیار هوشیارانه بوده است. همانطور که در نظریه مشورتی مورخ 1380/8/2 هم آمده است اگر طفل به سن بلوغ برسد، دیگر تعیین زمان ومکان ملاقات بی معناست. برای فرزندان بالغ این آزادی عمل وجود دارد که با هریک از والدین که بخواهند زندگی کنند و اگر تمایلی نداشتند والد دیگر را اصلا نبینند در این حالت هم الزام به ملاقات میسر نیست

اگر کودک نخواهد…

در قانون حمایت از خانواده ماده 29 آمده است دادگاه خانواده باید امور مربوط به حضانت و حق ملاقات وشرایط و مکان و زمان آن را هنگام جدایی والدین تعیین کند. اگر چه رویه نسبتا ثابتی برای تعیین زمان و مکان ملاقات در محاکم وجود دارد که عموما از هفته ای یک روزتا دوهفته ای 12 ساعتی متغیر است. ولی قاضی باید مصالح کودک و شرایط والدین را درنظر بگیرد. به هرحال تعیین این امر می تواند با توافق والدین در بهترین حالت برای فرزند دلبندشان باشد.

با همه اینها، ممکن است در اجرای رای دادگاه مشکلاتی به وجود بیاد مثلا طفل نخواهد ترتیب مقرر را رعایت کند یا سرپرست او از واگذاری اش درزمان و مکان مقرر تخطی کند.

• در حالت اول که خودطفل نمیخواهد شرایط تعیین شده را رعایت کند ماده23 آیین نامه اجرایی قانون حمایت از خانواده پیشبینی کرده است: اجرای احکام باید با هماهنگی با دادگاه تدابیر لازم از جمله ارجاع موضوع به مددکار اجتماعی یا مرکز مشاوره خانواده برای جلب تمایل طفل به ملاقات اتخاذ نماید. اگر با توجه به نظر مشاور روانشناس مرکز فوق و قرائن موجود برای دادگاه محرز شود اجرای حکم حضانت یا ملاقات کودک به سلامت روانی وی آسیب وارد خواهد کرد، اجرای احکام می تواند با کسب موافقت دادگاه تا فراهم شدن آمادگی طفل، اجرای حکم را به تأخیر اندازد.
• در حالت دوم که یکی از والدین از دستور دادگاه تخطی می کند در قانون آمده است که :

هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأی نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می شود(ماده40 قانون حمایت از خانواده)

و حتی میتوان از  سرپرست کودک شکایت کیفری کرد. مثلا اگر کلا از ترتیبات تعیین شده سرباز بزند و از ملاقات کودک با افرادی که طبق حمکم دادگاه حق ملاقات دارند جلوگیری کند برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات نقدی درجه هشت محکوم میشود.

• به هرحال مساله ملاقات کودک به والدین پس از طلاق امر مهمی است که قطعا نیاز به خویشتنداری و مصلحت سنجی پدر و مادر و اطرافیان دارد. هیچ کدام از آشنایان کودک نباید این مساله را تبدیل به اهرم فشار یا انتقامجویی کنند. در نهایت کودکان از جدایی والدین آسیب می بینند و تمام تلاش اطرافیان کودک باید در جهت کمتر کردن این آسیب باشد.

در این راستا قانون ملاقات بادیگر خویشاوندان طفل را نیز درنظر گرفته است. معمولا کودکان با پدربزرگ یا مادربزرگ خود یا مثلا با عمو یا خاله شان ارتباط صمیمی و نزدیکی دارند که به رشد اجتماعی و آرامش روحی شان کمک می کند . قاضی می تواند با احراز مفید بودن این رابطه برای آنها نیزساعت ملاقات تعیین کند.

درمجموع محور همه این موادقانونی مصلحت و رشد کودک است تا این موجود بی دفاع در دنیای آدم بزرگها بستر رشد و شکوفایی بیاید و از تصمیمات وانتخابهای آنها کمتر متاثر شود.

بهتر است بدانید برای حضانت و ملاقات می توان چندبار دادخواست ارایه داد وبا یکبار بررسی موضوع پرونده بسته نمیشود. با تغییر شرایط هریک ازوالدین می توانند دوباره تقاضای تغییر شرایط ملاقات و حضانت کودک راداشته باشند. البته به این سادگی نیز نخواهد بود چراکه برای دادگاه امنیت و آرامش نسبی کودک اهمیت دارد و کمتر به تغییر و جابه جایی او تمایل دارد. پس اگر شما خواهان تغییر شرایط فرزندتان هستید به لایحه دفاعیه قوی نیاز دارید. حامی در خدمت شماست تا در تغییر شرایط به شما کمک کند.