مسایل حقوقی و دادگاهی همیشه برای نویسنده ها جذاب بوده است. موقعیتهای پرتنش و دراماتیک مخاطب را همراه نگه میدارد ولی چگونگی پیشبرد قصه همیشه آسان نیست. هر نکته ظریفی یا چرخش شخصیتی یا اتفاق تازه ای در فیلم هم ممکن است به کلیت فیلم صدمه بزند و هم ممکن است صدای منتقدان را دربیاورد.
داستان فیلم: دختری از شهرستان های اطراف تهران ( با بازی نازنین بیاتی )در رشته پزشکی دانشگاهی در تهران قبول میشود و به دلیل نداشتن خوابگاه تصمیم به اجاره خانه می گیرد. یکی از مشاوران املاک نازنین را به سحر( بابازی پگاه اهنگرانی) معرفی میکند تا یکی ازاتاقهای خانه اورا اجاره کند. سحر و نازنین گرچه در سبک زندگی و نوع تفریحات و معاشرتها با یکدیگر تفاهم ندارند ولی به همخانه بودنشان ادامه می دهند تا سحر به دلیل بدهی مالی دستگیر میشود و نازنین تنها کسی است که به دنبال راهی برای کمک به او خودش ضامن سحر میشود و به طلبکار سحر سفته هایی را به عنوان ضمانت میدهد. در پایان سحر ازایران خارج میشود و نازنین میماند بابدهی های که برای خود درست کرده…
همان طور که گفتیم در این مقاله صرفا به بررسی نکات حقوقی مورد اشاره در فیلم میپردازیم و تحلیل بقیه ابعاد آنرا به دیگر اساتید و اهل فن واگذار میکنیم. به طور کلی در فیلم دربند دو نکته مهم حقوقی مطرح شد. اولی اجاره دادن خانه توسط مستاجر به نازنین و دوم سفته هایی که قهرمان داستان بابت ضمانت دوستش امضا کرد. در ادامه به بررسی هریک می پردازیم.
اجاره دوباره
طبق ماده ۴۷۴ قانون مدنی، مستاجر مالک منافع میشود و می تواند عین مستاجره را به دیگری اجاره دهد مگر آنکه در قرارداد خلاف ان شرط شده باشد. در قانون موجر و مستاجر سال ۷۶ نیز همین مورد مطرح شده و ازآنجایی که فیلم دربند در سال ۱۳۹۱ تولید شده قرارداد اجاره سحر تابع قانون مدنی و قانون روابط موجر و مستاجر ۱۳۷۶ است. پس اگر در قرارداد سحر با مالک خانه قید نشده بوده که مستاجر حق انتقال به غیر را ندارد داستان فیلم مطابق با این نکته قانونی پیش رفته و اجاره اتاق به نازنین صحیح بوده است مخصوصا اینکه در پایان و موقع تخلیه، صاحبخانه با رضایت پول نازنین را پرداخت کرد و نشانه ای از نارضایتی یا عدم اطلاع نشان نداد.
سفته بابت ضمانت
از قدیم یکی از کاربردهای اوراق تجاری ضمانت اشخاص بوده است. یعنی تجار به دلیل شناخت خوبی که از همکارشان داشته اند پشت برگه های تجاری را ظهرنویسی می کردند امروزه داخل برگه های چک یا سفته نیز گاهی عبارت «بابت ضمانت» نوشته میشود. منظور صادرکننده این است که من شخصا بدهی به طلبکار ندارم ولی برای ضمانت از فرد دیگری بدهی اورا در صورت نپرداختن می پذیرم. به هرحال نتیجه اش این میشود که طلبکار با دو بدهکار روبروست که اگر اولی پول را نپرداخت از دومی مطالبه میکند. در فیلم دربند نازنین در تلاش برای آزاد کردن دوستش سفته هایی را به طلبکار سحر میدهد و به صورت قانونی میپذیرد که اگر سحر پول را نپردازد او خواهد پرداخت.
نکته دیگر اینکه ،در پایان فیلم سفته ها توسط پسر طلبکار که مثل اکثر کلیشه های فیلم های ایرانی بازاری چاق بدجنسی است پاره میشود و به خیابان ریخته میشود. از بین رفتن فیزیکی اوراق تجاری اگرچه قرینه ای برای ابطال بدهی است ولی اگر اتفاقی و توسط اشخاص ثالث پاره شود یا تلف شود و اثبات شود که مدیون همچنان بدهکار است تاثیری در احوالات ضامن ایجاد نمی کند. به هرحال از نظر قانونی نازنین همچنان بدهکار است و اگر فیلمساز میخواسته با حرکت غیرمنتظره پسر آدم بد داستان که اعتیاد شدید به مواد صنعتی دارد نشان دهد که قهرمان خوش قلب داستان از عواقب اشتباهاتش نجات پیدا کرده راه مناسبی انتخاب نکرده است.
به طور کلی نگارنده متوجه نمیشود که چرا شخصیتی مثل نازنین که بارها در طول فیلم از امضا کردن رسید پستی گرفته تا قبول احضاریه همخانه اش وسواس به خرج میداد یکباره سفته های میلیونی را تنظیم وامضا میکند آن هم بابت ضمانت کسی که متوجه شده است نزدیکی روحی و اخلاقی به هم ندارند ، سبک زندگی بسیار متفاوتی با هم دارند و تازه مدت کوتاهی است که همخانه شده اند و فداکاری و ایثار ویژه دوستان قدیمی در اینجا عاقلانه نیست. طبیعتا مشابه چنین اتفاقاتی در زندگی روزمره می افتد و برای وکلا ارتکاب چنین اشتباهاتی از سوی مردم اگرچه غم انگیز ولی معمول تلقی میشود، ولی در حیطه فیلمسازی باید برای شناساندن شخصیت و باورپذیرکردن آن برای مخاطب فکری کرد. دختر مستقلی از خانواده ای تحصیلکرده که در بدو ورورد به دانشگاه مشغول تدریس میشود حتی نمیداند رتبه دورقمی اش در کنکور امتیازی برای گرفتن خوابگاه محسوب میشود ویا با ورود افراد متعدد با کلید شخصی به خانه سحر به راحتی کنار می آید و یا پرینت حساب برای سفارت را دلیلی بر تمکن مالی سحر میداند و در عین حال مواظب است تا محتاطانه و امن کار و زندگی کند، مخاطب را با این ابهام مواجه می کند که نویسنده اصلا متوجه شخصیت پردازی قهرمان داستانش بوده است؟
تاکید بر ساده دلی دختر شهرستانی و سبک زندگی ناهنجار دختر تهرانی، سیاه نمایی محیط شهری و کلیشه دوستهای خوشگذران بی معرفت و بسیاری از نکات دیگر فیلم همگی ضعف فیلمنامه را عیان میکند که گویی دست نویسنده برای خلق یک موقعیت جذاب داستانی بسیار خالی بوده است. در نهایت به عنوان یک وکیل پس از دیدن این فیلم توصیه می کنم لطفا رسید مامور پست را سریع امضا کنید ولی برای امضای چک ،سفته و تعهدنامه و قرارداد مشورت کنید.
