نفقه چیست؟

مطابق ماده 1106 ق.م. با وقوع عقد ازدواج مرد مکلف به پرداخت نفقه زن است. مطابق ماده 1107ق.م.نفقه همان نیازهای متعارف مادی زن است همچون خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث منزل، درمان و بهداشت و کارگر و… که البته متناسب با وضعیت زن تعیین میگردد. بنابر همین مقدمه ممکن است نیازهای متعارف یک زن از یک خانواده متمول و ثروتمند با نیازهای یک زن از خانواده‌ای متوسط یا فقیر متفاوت باشد. بر همین مبنا قانون خدمتگزار را نیز تحت شرایطی از موارد نفقه دانسته است. البته برخی صاحب‌نظران باور دارند که در تعیین نفقه بایستی شرایط و موقعیت مرد نیز در نظر گرفته شود و شرایط مالی مرد و وضع اقتصادی حاکم بر جامعه نیز در تعیین میزان نفقه موثر باشد. بنابراین تعیین آن امری است کارشناسی که در حال حاضر نیز عموما به کارشناس ارجاع میگردد.

البته باید به این نکته نیز توجه داشت که نفقه در ازدواج دائم ضروری است و نه در صیغه موقت. به عبارت دیگر در متعه(ازدواج موقت) زن حق نفقه ندارد مگر اینکه زوجین در عقد شرط کنند که مرد باید نفقه و ماهیانه بدهد.

این نکته نیز حائز اهمیت است که تکلیف مرد بر پرداخت نفقه رابطه تنگاتنگی با تمکین زن از شوهر دارد. به عبارت دقیق‌تر زن زمانی مستحق دریافت نفقه است که از مردش تمکین نماید.

برای خواندن درباره تمکین اینجا را کلیک کنید.

لازم به گفتن آن که در بندهای 12 گانه شروط ضمن عقد ازدواج (که غالبا توسط مردان امضا می شود) مقرر شده است در صورت عدم پرداخت نفقه به مدت 6ماه زن وکالت در طلاق خواهد داشت. در ماده 1129 ق.م نیز آمده:

“در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام به دادن نفقه، زن می‌­تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می­نماید. همچنین در صورت عجز شوهر از دادن نفقه”

مطابق عرف اموال مصرف شدنی در مالکیت زن درمی آید اما در اموال ماندگار ظاهر بر اذن در انتفاع است. یعنی زن فقط می تواند از آنها استفاده کند و مالک آنها نیست. برای مثال اگر مرد برای زن دارو خرید یا کفش خرید عرفا آن کفش برای زن خواهد بود اما اگر خودرویی خریداری نمود زن صرفا حق استفاده از آن را خواهد داشت و مثلا نمیتواند آن را به دیگری منتقل کند در غیر این صورت زن مسئول خواهد بود. مگر اینکه دلیلی بر بخشش و تملیک باشد.

موارد محرومیت زن از نفقه چیست؟

همان طوری که گفتیم نفقه رابطه تنگاتنگی با تمکین زن دارد. بنابراین در صورت عدم تمکین زن و ناشزه بودن زن نفقه به او تعلق نخواهد گرفت. البته اثبات نشوز زن بر عهده مرد  است و زن برای تعلق نفقه نیازی به اثبات تمکین ندارد. تمکین به زبان ساده ادای وظایف زناشویی است و خودداری از ایفای این تعهدات اصطلاحا نشوز خوانده میشود.

آثار عدم پرداخت نفقه چیست؟

همانطور که گفته شد مطابق سند ازدواج و شروط ضمن عقدی که عموما امضا می‌شود عدم پرداخت نفقه، به زن حق آن را می‌دهد تا با اقامه دعوا نسبت به اعمال وکالت در طلاق اقدام نماید. اما در کنار این اگر مطالبه نفقه زن به نتیجه برسد و حکم صادر شود مانند دیگر محکومیت‌های مالی زن می تواند نسبت به توقیف اموال مرد اقدام کند و خودرو یا املاک یا حساب‌های بانکی او را توقیف کرده و طلب خود را از آن‌ها بردارد

علاوه بر این ممکن است خودداری مرد از پرداخت نفقه مشمول عنوان مجرمانه «ترک انفاق» باشد که در مقاله جرم ترک انفاق و شرایط احراز آن تفصیلا به آن پرداخته ایم.  

.برای مشاوره و قبول وکالت با گروه حقوقی حامی آموزه تماس بگیرید