کلاهبرداری یعنی چه؟
برخلاف تصور بسیاری کلاهبرداری جرم چندان ساده ای نیست. افراد بارها در دفتر ما وکلا حاضر میشوند و می‌خواهند که از کسی که از ایشان مالی را خریده است یا چکی به ایشان داده و پاس نشده یا به ایشان دروغی گفته، شکایت کلاهبرداری کنند. غافل از آنکه برخلاف تصور عامیانه کلاهبرداری جرمی است پیچیده با عناصر خاص که بدون آنها این جرم محقق نمی شود. به همین جهت پیشنهاد میکنیم که بدون مشاوره با وکیل این شکایت را پیگیری نکنید.
به زبان ساده کلاهبرداری یعنی بردن مال دیگری از طریق رفتار فریبکارانه و مانور متقلبانه. پس مشخص است که تنها یکی از عناصر مهم این جرم ، بردن مال دیگری است و باید رفتار متقلبانه متهم نیز اثبات شود. اما قبل از تعریف رفتار متقلبانه باید به این نکته توجه کنیم که رفتار متقلبانه باید قبل از بردن مال باشد. یعنی فرد باید برای بردن مال به تقلب متوسل شود. به همین دلیل اگر تقلب بعد از بردن مال صورت بگیرد جرم کلاهبرداری نیست. مثلا فردی از کسی پولی قرض بگیرد و بعد به اسباب متقلبانه متوسل شود تا آن پول را پس ندهد مشمول این تعریف نیست.
اما رفتار فریبکارانه چیست؟ کلاهبردار کیست؟
نکته اول آنکه این رفتار باید فعل باشد. به عبارت دقیق تر «ترکِ فعل» مشمول کلاهبرداری نخواهد شد. برای مثال اگر فردی شما را فریب دهد و دوست مشترک شما با وجود آگاهی سکوت کند او کلاهبردار نخواهد بود. پیرامون مصادیق فریبکاری باید گفت قانون مجازات اسلامی چندان مطلب خاصی در این رابطه نگفته است. ماده 596ق.م.ا. هرچند در ذیل فصل ارتشاء،ربا و کلاهبرداری آمده است اما بیشتر ناظر به سوءاستفاده از ضعف افراد و بردن مال ایشان است که در واقع ارتباطی با کلاهبرداری ندارد و بیشتر ناظر بر سوء استفاده از ضعف شخصی و نفسانی افراد غیر رشید است. به همین جهت قانونگذار در ماده 1 قانون ت.م.م.ا.ا.ک. مصادیق این عمل را به شکل روشنی مشخص نموده است:
«هرکس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها یا تجارتخانه‌ها یا کارخانه‌ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی‌فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیشامدهای غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل‌مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد،کلاهبردار محسوب میشود»
همین طور که مشخص است رفتار فریبکارانه مطابق این ماده قانونی عبارت است از امیدوار کردن مردم به شرکت، کارخانه یا موسسات موهوم یا داشتن اختیارات واهی و دروغین یا امور غیرواقع و همچنین ترساندن مردم از حوادث غیرواقع و نیز برگزیدن عناوین مجعول و.. در این صورت و با انجام فعلی که مشمول این مصادیق شود، جرم کلاهبرداری اثبات خواهد شد.
مجازات کلاهبرداری چیست؟
از آنجایی که کلاهبرداری جرم سنگینی است و امنیت اقتصادی یک جامعه را در هم میریزد، مجازات کلاهبرداری نیز سنگین است. یعنی از 1تا 7 سال. البته محکومیت مجرم به رد مال به شاکی و جریمه نقدی به همان میزان در حق دولت نیز از مجازات‌های این جرم است. البته اگر فرد کلاهبردار کارمند و مستخدم دولتی باشند مجازات ایشان تشدید خواهد شد و حسب مورد به شکل موقت یا دایم از خدمت منفصل میشوند.
نکته دیگری که در اینجا باید به ان اشاره کرد آنکه مجازات کلاهبرداری قابل تعلیق نیست.
با این توضیح باید بگوییم بسیاری از شکایات با این عنوان واهی است اما به دلیل فقدان دفاع علمی و دقیق متهم به محازات‌های سنگینی محکوم میگردد. افراد میتوانند با مشاوره از حامی آموزه و دریافت خدمات حقوقی آنلاین حامی آموزه با هزینه مناسب از نتایج منفی در پرونده های این چنینی اجتناب کنند.
