ماشینها نه تنها از جهت سرمایه مالی بلکه از لحاظ سلامتی و جان انسانها نیز میتوانند آسیبهای شدیدی وارد کنند.از بدنه ماشین گرفته تا سرنشین و راننده و عابر پیاده همگی متاثر از شرایط فنی و قانونی مربوط به خودروها هستند. طبعا مسایل فنی و مهندسی موضوع نوشتار ما نیست ولی نکات با اهمیتی در قانون بیمه اجباری خودرو وجود دارد که شما باید بدانید.
وظیفه چه کسی است؟
طبق قانون بیمه اجباری خودرو مصوب 1395، دارنده هر وسیله نقلیه ای (اعم از موتوری زمینی و ریلی شهری و بین شهری و واگن متصل یا غیرمتصل به آن و یدک و کفی متصل به آنها ) طبق این قانون موظف است تا وسیله خود را بیمه کند .
منظور ازدارنده، هر شخص حقیقی یا حقوقی است که یا مالک وسیله نقلیه است یا متصرف آن است، یعنی فقط از آن استفاده می کند. طبعا هرکدام که بیمه نامه بگیرند تکلیف ازدیگری ساقط میشود. پس فرقی نمیکند راننده کیست مهم آن است که ماشین بیمه شده باشد و طبق ماده ۶ از تاریخ انتقال وسیله نقلیه کلیه تعهدات ناشی از قرارداد بیمه موضوع این قانون، به منتقل الیه وسیله نقلیه منتقل میشود و انتقال گیرنده تا پایان مدت قرارداد بیمه، بیمه‌گذار محسوب خواهد شد. به زبان ساده تر مالک جدید جایگزین مالک قبلی میشود و شرکت بیمه در برابر او مسوول است.
نکته اینجاست که تخفیفات بیمه می تواند همچنان مختص به دارنده قبلی باقی بماند یعنی کلیه تخفیفاتی که به واسطه «نداشتن حوادث منجر به خسارت» در قرارداد بیمه موضوع این قانون اعمال شده باشد، متعلق به انتقال دهنده است. انتقال دهنده می تواند تخفیفات مذکور را به وسیله نقلیه دیگر از همان نوع، که متعلق به او یا متعلق به همسر، والدین یا فرزندان وی باشد، منتقل کند.این نکته در تبصره ماده 6 صراحتا ذکر شده است.
ما قبلا در این مقاله به موضوع مالکیت خودرو و دوگانه برگ سبز یا سند پرداخته ایم.
مقدار وجه پرداختی سالانه بیمه چه طور محاسبه میشود؟
مبلغ بیمه هرساله به عوامل مختلفی بستگی دارد و نحوه محاسبه آن نیز پیچیده است. آسانترین راه مراجعه به دفتر نمایندگی یکی از شرکتهای بیمه معتبر نزدیک خانه تان است. ولی همین قدر بدانید که مطابق قانون نرخ حق بیمه برای وسایل نقلیه سواری با کاربری آژانس، تاکسی، کرایه و مسافرکش شخصی درون شهری، ده درصد و سواری کرایه و مسافرکش شخصی برون شهری، بیست درصد بیشتر از حق بیمه خودروهای شخصی است.
در مورد وسایل نقلیه‌ای که برای تعلیم رانندگی به کار می‌روند هم، پانزده درصد به حق بیمه مربوط اضافه میشود.
چنانچه از سال ساخت وسیله نقلیه بیش از پانزده سال گذشته باشد، به ازای هر سال مازاد بر پانزده سال دو درصد و حداکثر بیست درصد به حق بیمه مربوط اضافه میشود.
نقش راننده چه میشود؟
در برنامه ششم توسعه ، بیمه ها موظف شده اند تا بیمه خودرو را راننده محور تنظیم کنند، یعنی نقش راننده ، شیوه رانندگی اش و مقدار احتیاط یا بی مبالاتی او موقع رانندگی ، در حق بیمه سالیانه لحاظ شود. با اینکه باید تا پایان سال 1399 این شیوه اجرایی میشد ولی فعلا خبری نیست و کماکان عمر خودرو و تخفیفات در حق بیمه موثر است.
شرکت بیمه دیه چه تعداد مجروحی را می پردازد؟
متاسفانه سالیانه تعداد زیادی تصادف رانندگی در کشور رخ میدهد و طبق آمار در سال1398حدود 17هزار کشته و حدود چهارصدهزارمجروح ناشی از تصادفات وجود دارد. تعهدات شرکت بیمه در برابر سرنشینان داخل خودرو برابر تعداد ظرفیت مجاز وسیله نقلیه است که البته تعداداطفال زیر دوسال و جنین به آن اضافه میشود. همینطور تعهدات شرکت بیمه در برابر افراد آسیب دیده خارج از خودرو ده برابر ظرفیت مجاز آن وسیله نقلیه است.
حالا شرایطی را تصور کنید که راننده بیشتر از ظرفیت مسافر سوار کرده باشد یا حادثه جوری اتفاق بیوفتد که مثلا بیشتر از ده برابر ظرفیت خودرو مجروح یا کشته شوند ، در این حالت مبلغ خسارت مورد تعهد بیمه به نسبت خسارت وارده به هر یک از زیان دیدگان بین آنان تسهیم می گردد و مابه التفاوت خسارت بدنی هر یک از زیان دیدگان توسط صندوق تأمین خسارت های بدنی پرداخت میشود و البته بعدا از مسبب حادثه باز پس گرفته می شود.
همین شرایط برای زیان دیدگان خارج از ماشین هم وجود دارد.
البته راننده مقصرهم حداقل معادل دیه فوت یا دیه و یا ارش جرح در فرض ورود خسارت بدنی به مرد مسلمان در ماه غیرحرام و هزینه معالجه را دریافت میکند. ولی همانطور که گفتیم باید نسبت به پرداخت مابه التفاوت خسارت افرادخارج از ظرفیت اقدام کند.
به طور خلاصه اینکه، پوشش حوادث سرنشینان خودرو محدود به ظرفیت مندرج در کارت وسیله نقلیه است. مثلا برای خودروهای سواری 4 نفر و برای اتوبوس مثلا40 نفر پرداخت میشود اگر بیش از این تعداد سوار ماشین شده بودند شرکت بیمه مبلغ ظرفیت مجاز را بین افراد آسیب دیده تقسیم میکند و بقیه مبلغ را صندوق تامین خسارتهای بدنی می پردازد و بعدا از راننده مقصر دریافت میکند.
جا دارد اینجا نسبت به راننده های درگیر تصادم هم نکته ای را عنوان کنیم. اگر تشخیص پلیس این باشد که هر دو راننده در وقوع تصادف مقصر هستند هر یکی از آنها نسبت به دیگری ثالث محسوب میشود و می تواند بخشی از مبلغ بیمه را دریافت کند . این موضوع در ماده6 آیین نامه اجرایی بیمه آمده است.
پس می توان گفت تقریبا خسارت تمامی افرادی که به نحوی از وقوع یک تصادف آسیب می بینند تاحدودی جبران میشود. فقط نسبت به راننده مقصر حادثه ملاحظاتی وجود دارد. پس لطفا با احتیاط رانندگی کنید.
خارج از ایران چه کنیم؟
طبق ماده 20 پوشش‌های بیمه موضوع این قانون محدود به قلمرو ایران است افرادی که قصد دارند با خودرو شخصی به مسافرت خارجی بروند باید بیمه‌نامه شخص ثالث بین‌المللی یا بیمه کارت سبز تهیه کنند و همچنین در بیمه بدنه پوشش خارج از کشور را به مجموعه پوشش های بیمه بدنه ماشین خود اضافه نمایند.
درواقع کارت سبز ، یک بیمه‌نامه بین‌المللی در زمینه بیمه شخص ثالث است که برای رانندگانی که به‌طور موقت قصد عبور و تردد در کشورهای عضو سیستم بیمه کارت سبز را دارند، صادر میشود. در حال حاضر تعداد کشورهای عضو سیستم بیمه کارت سبز 45 کشور می‌باشد از جمله روسیه، آذربایجان، ترکیه، اکراین، عراق، تونس، مراکش، بلغارستان و بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر که در صورت وقوع حادثه یا تصادف در این کشورها، خسارتهای مالی یا جانی را پرداخت میکند.
به نرخ چه روزی ؟
اگر مثل حامی تجربه پرونده های بیمه را داشته باشید می دانید که همه شرکتهای بیمه سریع فوری اقدام به پرداخت مبلع خسارت نمی کنند و اینکار معمولا زمانبر است. اگر شرکت بیمه، ورشکسته یا منحل شده یا با مشکلات مالی داشته باشد که حتی ممکن است چندسال طول بکشد تا مبلغ خسارت مالی و جانی خود را دریافت کنید.
از طرفی معمولا در پایان هرسال نرخ بیمه در ماههای حرام و غیر حرام سال بعد از سوی قوه قضاییه اعلام می شود مثلا در سال 99 ، نرخ دیه ماههای غیر حرام 330 میلیون تومان بوده است.
حالا با توجه به این موارد، اگر فردی سال 96تصادف کرده باشد و شرکت بیمه به دلایل مختلف در سال 99 بتواند وجه مورد نظر را پرداخت کند طبق ماده 13 قانون بیمه اجباری باید نرخ روز را بپردازد یعنی نرخ دیه در سال 99 . در واقع این شرایطی است که به نفع بیمه شده ها مقرر شده تا از تورم و تاخیر شرکتهای بیمه کمتر آسیب ببیند.
نکته پایانی
همانطور که میدانیم در قانون ایران در ابتدا مبلغ دیه با توجه به جنسیت قربانی متفاوت بود یعنی معمولا دیه مردان دوبرابر زنان پرداخت میشد همینطور در فقه و شرع افراد غیر مسلمان هم با مسلمانان برابر نیستند و دیه پرداختی به آنها هم کمتر بود . این مشکلات با اصلاحات قانونی اخیر تا حدودی برطرف شده است. ولی خوب است بدانید که برای شرکت بیمه جنسیت یا دین افراد فرقی نمی کند و آنها به تمامی افراد یکسان دیه و خسارت می پردازند.
