نقد حقوقی فیلم بنفشه آفریقایی

داستان فیلم  بنفشه افریقایی 1396

شکوه زنی میانسال ( با بازی فاطمه معتمد آریا ) متوجه می‌شود که فرزندانش  همسر سابق او یعنی پدرشان  ، فریدون را ( رضا بابک)  به خانه سالمندان سپردند. شکوه و همسر دومش، رضا ( سعید آقاخانی ) تصمیم می گیرند از فریدون نگهداری کنند؛ آن هم در خانه خودشان.

سال کرونا هزاران بدی داشت ولی یکی از معدود اتفاقات خوبش فرصت اکران آنلاین فیلمهایی شده که یا در صف اکران مانده بودند یا فرصت دیده شدن پیدا نکرده بودند و حالا به لطف کسادی سینماها و ارتباط بیشتر مردم با فضای مجازی مخاطبان خود را پیدا کردند. فیلم بنفشه آفریقایی هم یکی از همین فیلمها بود. بازی روان بازیگران با کارگردانی خوب ، اوقات دلنشینی را برای بیننده فراهم میکند. مخصوصا داستان فیلم که هرچند در نگاه اول جنجالی و تابوشکنانه به نظر میرسد ولی در فضای فیلم عشقی پاک  و محبتی بی حاشیه رابه نمایش می گذارد و در روزگاری پراز تلخی ونامهربانی، اصول اخلاقی  ساده ولی بااهمیتی را روایت میکند.درادامه به نقد حقوقی این فیلم می پردازیم

از منظر حقوقی

در این نوشتار قصد داریم به بهانه اشاره فیلم به ماجرای مستمری بازنشستگان به برخی مباحث مربوط به این حوزه بپردازیم.

در فیلم، فریدون که دچار بیماری سختی است به شکوه پیشنهاد میدهد تا با زن همسایه صحبت کند تا به عقد اودربیاید که به قول خودش مستمری بازنشستگی اش هدر نرود و به یک زن تنها برسد. از آنجایی که قصد ندارم تا داستان فیلم را لوبدهم پیشنهاد میکنم یک ساعت و نیم یکی از روزهای قرنطیه را به دیدن بنفشه آفریقایی اختصاص دهید و لذت ببرید.

ازدواج و طلاق در دوره بیماری

در قانون مدنی دوماده 944 و 945 به موضوع ازدواج و طلاق در ایام بیماری سخت و لاعلاج مرد پرداخته اند. دلیل آن هم مشخص است. ازدواج هایی با قصد رسیدن به پول و ارث مردان ثروتمند در همه جای دنیا دیده میشود و چه بسا قتلهایی نیز با همین هدف اتفاق افتاده باشد.

به هرحال قانون گذار در کشور ما مقرر کرده اگر مردی در حال بیماری همسرخود را طلاق دهد و ظرف یکسال بعد از تاریخ طلاق، به خاطرهمان بیماری فوت کند، زوجه از او ارث میبرد. البته به شرطی که خانم در این مدت ازدواج مجدد انجام نداده باشد. در واقع این ماده حالت حمایتی از زنانی دارد که مجبور به طلاق میشوند تا از ارث محروم شوند.

در ماده بعد ، ازدواج با مردان پولدار مریض را به قصد کسب ثروت محدود میکند. در این ماده عنوان شده که اگر زنی با مرد بیماری ازدواج کند وقبل از اینکه با او رابطه جنسی برقرار کند، مرد فوت کند، از اقا ارث نمیبرد. این ماده تقریبا . شرایطی است که در فیلم بنفشه آفریقایی نشان داده میشود.در این مقاله می توانید مباحث بیشتری درباره ارث بخوانید

حالا سوال اینجاست که تکلیف مستمری بازنشستگی مرد چه میشود؟ برای پاسخ ، به قانون تامین اجتماعی رجوع میکنیم . در این قانون زوجه دایمی متوفی در صدر لیست بازماندگانی است که مستمری بهشان تعلق میگیرد وتقریبا بیشترین سهم را از این مبلغ دارد. یعنی پنجاه درصد  کل مستمری استحقاقی سهم همسر متوفی است و از آنجایی که شرطی برای آن ذکرنشده میتوان نتیجه گرفت که فرقی نمیکند که زوجه چه مدتی در عقد دایم متوفی بوده و همینکه موقع مرگ در عقد نکاح او بوده باشد اورا مستحق دریافت مستمری میکند.

بازماندگان واجد شرایط

علاوه بر همسر دایمی افراد دیگری نیز به ترتیب استحقاق دریافت مستمری را خواهند داشت.

فرزند ذکور متوفی تا سن 20 سالگی یا به دلیل  تحصیل  در مقاطع دانشگاهی بالای بیست سال داشته باشد و یا بیماری به تشخیص کمیسیون پزشکی ماده 91 قانون تامین اجتماعی داشته باشد

در مورد دختر متوفی محدودیت سنی وجود ندارد و تا هر زمان که همسری نداشته باشد و یا شاغل نباشد می تواند از مستمری پدرش استفاده کند.

نکته جالب توجه این است که فرزندخوانده نیز مستحق دریافت مستمری متوفی است. در راستای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست مصوبسال 92 و آئین نامه اجرایی هیات  وزیران مصوب 1394، فرزند خوانده در حکم فرزند حقیقی بوده و از کلیه حقوق و مزایای قانونی بهره مند خواهد گردید.

پدر ومادر متوفی هم اگر تحت تکفل او بوده و سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 قانون تأمین اجتماعی از کارافتاده باشند و در هر حال مستمری از سازمان دریافت ننمایند، در لیست دریافت مستمری قرار میگیرند.

در مواردی که متوفی بیمه شده، زن بوده باشد متاسفانه پرداخت مستمری به بازماندگان با محدودیتهای بیشتری روبروست.

شوهر زن  متوفی مشروط بر اینکه اولاً تحت تکفل زن بوده و ثانیاً سن او از شصت سال متجاوز باشد و یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 قانون تامین اجتماعی از کارافتاده بوده ومستمری از سازمان دریافت ننماید، متسحق دریافت مستمری همسر مرحومش است

لازم به ذکر است در صورت فوت مادر و پدر که هر دو بیمه پرداز سازمان بوده اند ، فرزندان آنان می توانند با رعایت سایر شرایط از هر دو مستمری همزمان استفاده کنند.

سهم همسر دایم 50 درصد سهم هریک از فرزندان 25 درصد وسهم پدر ومادر متوفی معادل 20 مستمری استحقاقی خواهد بود.

مدارک لازم برای برقراری مستمری بازماندگان :

گواهی فوت بیمه شده یا مستمری بگیر که از سوی سازمان ثبت احوال صادر شده باشد.

اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی متوفی و بازماندگان واجد شرایط

اصل و تصویر عقد نامه همسر متوفی

گواهی تحصیلی برای فرزندان پسر بالای 20 سال

صورتجلسه کمیسیون پزشکی درمورد ازکارافتادگی فرزندان یاپدرومادرویا شوهر(در صورت لزوم)

مدارک کفالت پدرومادر

فرم درخواست برقراری مستمری بازماندگان

تأئید مراتب حادثه توسط واحد اجرایی طبق ضوابط ومقررات ، در صورتیکه فوت بیمه شده در اثر حوادث ناشی از کارباشد.

اصل وتصویرانحصاروراثت ( ارائه این مدرک درابتدای برقراری مستمری الزامی نمی باشد اما می بایست  حداکثر تا 9 ماه پس از تاریخ فوت ارائه گردد)