رفتن به محتوای اصلی
اطلاعات عمومی حقوقی

عقود لازم و عقود جایز و تفاوت آنها در فسخ قرارداد

توسط ۱۴۰۰-۰۲-۱۷بدون دیدگاه
عقود لازم و عقود جایز

عقود لازم و عقود جایز از جنبه های مختلفی دسته بندی می شوند.دراین مقاله عقد جایز و عقد لازم را تعریف میکنیم و با ذکر مثال تفاوت آنها را توضیح میدهیم وفسخ قراردادها را با توچه به نوع عقد بررسی می کنیم

عقود لازم  وعقود جایز

عقود معین که در قانون آمده است ازجنبه های مختلفی قابل تقسیم بندی است . وقتی آنها را از لحاظ دوام و پایداری و نحوه انحلال وپایان یافتنشان تقسیم بندی میکنیم به دو دسته بزرگ عقود جایز و عقود لازم می رسیم.

اصولا همه عقود لازم هستند مگر آنکه قانون گذار آنها را به عنوان عقود جایز تقسیم بندی کرده باشد. پس تعداد عقود جایز محدودتر از نوع لازم آنهاست. در واقع عقود جایز عبارت اند از :

حبس مطلق ماده44

مضاربه 550

جعاله 565

ودیعه 611

عاریه 638

وکالت 678

هبه 803

وصیت تملیکی 829 و 830

نامزدی وعده نکاح 1035

پس  هر عقد دیگری به جز اینها عقد لازم است.

تمایز بین عقود لازم و عقود جایز

همانطور که گفتیم لازم بودن و جایز بودن از بابت نحوه پایان یافتن عقود و نوع انحلال آنهاست. انحلال عقود لازم فقط توسط اعمال حق خیار، اقاله یا تفاسخ، و مورد استثنایی مثل فوت در عقد نکاح اتفاق میافتد.

ولی عقد جایز آسانتر قابل انحلال است. و علاوه برفسخ یا اقاله در صورت فوت و جنون یکی از طرفین منفسخ میشود و همچنین با سفیه شدن یکی از طرفین در مواردی که رشد معتبر است. در حالی که عقد لازم در صورتی که یکی از طرفین فوت کند فسخ نمی شود. مثل اگر بیعی صورت گرفته باشد و فروشنده بمیرد عقد بیع صحیح است و انتقال مالکیت برای همیشه انجام شده است ولی اگر کسی به دیگری وکالت دهد و فوت کند عقد وکالت منحل می شود و وکیل دیگر سمتی ندارد.

ما قبلا در مقاله حق فسخ در قراردادها به تفاوت بین فسخ، انفساخ و تفاسخ پرداختیم. در اینجا به صورت مختصر یاد آوری میکنیم که انحلال ارادی یکجانبه، فسخ نام دارد و انحلال دوجانبه ارادی، اقاله یا تفاسخ نامیده می شود و اگر عقود به صورت غیر ارادی  و خود به خودی منحل شوند منفسخ شده اند.

حق فسخ در عقد جایز

اصولا حق فسخ درهمه قراردادها قابل اسقاط است مگر در مواردی که قابل فسخ کردن عقد با نظم عمومی در ارتباط است مثل وعده نکاح یا رجوع از وصیت . در این موارد اسقاط حق فسخ مخالف نظم عمومی و مصالح جامعه است.تصور کنید هرکسی که با خانمی نامزد کرد دیگر نتواند نامزدی شان را برهم بزند و یا اگر امروز پدربزرگتان وصیتی نوشت دیگر نتواند هیچوقت آن را تغییر دهد.

اما به طور کلی به روشهای زیر می توان عقد جایز را غیر قابل فسخ کرد:

  • درج شرط عدم قابلیت فسخ
  • گنجاندن خودعقد جایز ضمن عقد لازم
  • انعقاد عقد در قالب صلح.

استفاده از روشهای بالا تا حدود زیادی رواج دارد ولی نکات ظریفی در این زمینه وجود داد که حتماباید حقوق دان یا وکیل متخصصی که در زمینه قراردادها تسلط دارد آن را بررسی و تایید کند.

به طور مثال یکی از رایجترین استفاده موارد بالا وقتی است که زوجه ضمن عقد ازدواج که خود عقد لازمی است شرط می کند که وکالت در طلاق داشته باشد. عقد وکالت  عقد جایزی است که هریک از طرفین دلبخواهانه می توانند آن را برهم بزنند پس باید به عنوان شرط ضمن عقد لازمی منعقد شود تا تابع عقد لازم شود و قابل فسخ نشود. ما درحامی آموزه بسته شروط ضمن عقدازدواج را مطابق با نیازها و سلیقه شما زیر نظر وکلای باتجربه آماده می کنیم تا مستند و قابل اتکا باشد.

خوب است بدانید با گنجاندن وکالت در عقد لازم ماهیت عقد وکالت تغییر نمی کند بلکه فقط عقد جایز از آن عقد لازم کسب لزوم می کند و عقد وکالت مانند سایز عقود اذنی همچنان با فوت یا جنون یا سفه منفسخ میشود.

عقود دوجهی

برخی عقود نه لازم هستند و نه جایز. در واقع هر دوجنبه را دارند و نسبت به یکی ازطرفین عقدلازم هستند و نسبت به طرف دیگر جایز محسوب می شوند و او حق دارد عقد را فسخ کند.غالبا هر قرارداد، تنها برای یک طرف ایجاد حق میکند و قرارداد نسبت به او جایز و نسبت به طرف دیگر لازم خواهد بود مانند کفالت  و رهن و ضمان. در این موارد مثلا کسی ملک در رهن اوست می تواند عقد رافسخ کند ولی کسی که ملک را در رهن گذاشته چنین اجازه ای ندارد.

منظور ازجایزبودن عقد نسبت به یک طرف قابل فسخ بودن عقد از سوی اوست نه بدین معنا که عقد به واسطه فوت یا حجر او منفسخ شود به عنوان مثال مرتهن می تواند عقد رهن را فسخ کند ولی فوت او موجب انفساخ عقد نیست.

سوالات متداول

1

فوت یکی از طرفین کدام عقود را منحل می کند؟

عقد جایز مثل وکالت و عاریه و غیره
2

اگر بخواهیم مضاربه ای را غیر قابل فسخ کنیم راه حل چیست؟

می تواند ضمن عقد صلح تنظیم شود.با وکیل تماس بگیرید
3

اگر یکی از طرفین عقد جایز ورشکسته شود چه اتفاقی می افتد؟

اصولا حجر طرفین عقد جایز را فسخ می کند.

دیدگاه خود را ثبت کنید

بستن منو

گروه حقوقی حامی

آدرس دفتر تهران :

خیابان ولیعصر، خیابان زرتشت غربی، کوچه یزدان، پلاک2، واحد2

شماره تماس : +989214307531

شماره واتس‌اپ و تلگرام: 09214307531

آدرس دفتر قم :

بلوار 55 عمار یاسر ، کوی 39 ، پلاک 5

شماره تماس : +989214307531