طلاق توافقی

همان طوری که می دانید امکان طلاق به چند شیوه وجود دارد:

اول طلاق از سوی مرد که البته حق مرد است و مرد هر زمانی بخواهد میتواند همسرش را طلاق دهد و نیازی به دلیل خاصی ندارد. ولی باید تمام حقوق مالی همسرش را طبق قانون بپردازد.

دوم درخواست طلاق از سوی زن که باید شرایط آن محقق شده باشد مثلا شروط ضمن عقد نقض شده باشد

اما شیوه دیگری از طلاق طلاق توافقی است که در آن هر دو نفر قصد جدایی از همدیگر را دارند. همان طوری که از اسم آن مشخص است زوجین بایستی بر سر جزییات و امور مالی به توافق رسیده باشند و هر دو بر سر وقوع طلاق هم­نظر باشند. بنابراین تا پیش از صدور حکم هر زمانی که مرد یا زن از طلاق توافقی منصرف شوند، این روند متوقف خواهد شد و نمی توان کسی را به طلاق توافقی مجبور کرد.

قدم اول

مطابق ماده25 قانون ح.خ. درصورتی که زوجین متقاضی طلاق توافقی باشند، دادگاه باید موضوع را به مرکز مشاوره خانواده ارجاع دهد. اما با ابلاغ بخشنامه سال 97 این رویه کمی تغییر کرد. آنچه ما در اینجا مینویسیم بیشتر ناظر به تهران و کلانشهرهاست اما ظاهرا این رویه در بسیاری از نقاط کشور جاری شده است.

 خانم و اقا با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی  و در خواست طلاق توافقی به مراکز غربالگری معرفی می شوند. در مراکز غربالگری با طرح برخی سوالات تصمیم قاطع زوجین به طلاق توافقی مشخص می شود. دلیل این روند هم ظاهرا بندی قانونی است که مقرر می دارد:” در صورت عدم انصراف متقاضی از طلاق، مرکز مشاوره خانواده موضوع را با مشخص کردن موارد توافق جهت اتخاذ تصمیم نهایی به دادگاه منعکس می کند.”

در این مرحله است که زوجین توسط همین مراکز غربالگری به مراکز مشاوره معرفی میشوند و باید چند جلسه(5جلسه) را در جلسات مشاوره از سر بگذرانند که مطابق قانون و رویه اخیر این جلسات حداقل باید 45 روز به طول بیانجامد و البته ممکن است این روند تا 3ماه نیز به طول بیانجامد. طبیعتا در این جلسات مشاور روانشناس تلاش میکند تا معضلات زوجین را درک کرده و در صورت امکان آنها را به زندگی با یکدیگر سوق دهد. مطابق ماده 19 قانون ح.خ. “مراکز مشاوره خانواده ضمن ارائه خدمات مشاوره ای به زوجین، خواسته های دادگاه را در مهلت مقرر اجراء و در موارد مربوط سعی در ایجاد سازش می کنند. مراکز مذکور در صورت حصول سازش به تنظیم سازش نامه مبادرت و در غیر این صورت نظر کارشناسی خود در مورد علل و دلایل عدم سازش را به طور مکتوب و مستدل به دادگاه اعلام می کنند.” بنابراین در صورتی که ادامه زندگی برای زن و شوهر ممکن نباشد این امر در گزارش مرکز مشاوره درج و سپس زوجین به دادگاه ارشاد میشوند.

چه در دادگاه میگذرد

مطابق تبصره ماده 19 “دادگاه با ملاحظه نظریه کارشناسی مراکز مشاوره خانواده، به تشخیص خود مبادرت به صدور رأی می کند.” اما بدیهی است که در دادگاه با موضوع طلاق توافقی، باید زوجین بر سر مسایل مالی توافق کرده باشند. برای مثال اگر زن تمام مهریه خود را مطالبه کند و مرد آن را نپذیرد بدیهی است که طلاق توافقی صورت نخواهد گرفت. بنابراین واضح است که زوجین بایستی بر سر مسائل مالی همچون مهریه(به این شکل که همه یا بخشی از مهریه بخشیده می شود)، نفقه(چنان چه نفقه ای بر عهده مرد باشد بر سر پرداخت آن به شکل دفعی یا قسطی یا گذشت زن از آن توافق می شود)، اجرت المثل(چنانچه زن مدعی باشد به دستور مرد کارهای منزل را انجام داده و قصد اخذ دستمزد داشته بر سر پرداخت و شیوه پرداخت توافق میکنند) و جهیزیه(بر سر اینکه جه بخشی از اجناس برای زن و چه بخشی برای مرد است) و… اگر این توافقات صورت گرفته باشد دادگاه همان توافقات را در رای خود درج می نماید.

البته بر سر امور غیر مالی نیز توافقاتی صورت خواهد گرفت. برای مثال بر سر مسایل مهمی همچون ملاقات فرزند و حضانت فرزند یا… (هرچند این موضوع بین فقها و حقوقدانان اختلافی است و برخی اعطای حق حضانت یا صرفنظر کردن از آن را به طور کل جایز نمی دانند اما برخی شعبات آن را میپذیرند و به شیوه های مختلفی این امر صورت میپذیرد که خارج از بحث ماست.)

قدم دوم

بعد از این توافقات دادگاه نسبت به صدور گزارش عدم امکان سازش اقدام می نماید. البته باید گفت در طلاق توافقی همواره زن همه یا دست­کم بخشی از مهریه خود را میبخشد تا بدینوسیله طلاق رجعی نباشد. یعنی مرد نتواند در مدت عده زن رجوع کند. این طلاق را اصطلاحا طلاق خلعی می نامند. (هرچند از لحاظ فقهی در طلاق توافقی که اکراه طرفینی است اطلاق لفظ طلاق مبارات نیز بی مبنا نیست.)

جهت طلاق به چند نکته توجه میشود. اولین نکته بارداری یا عدم بارداری زن است. این امر یا با اقرار مرد اثبات میشود یا با معرفی زن به آزمایشگاه. یعنی اگر مرد اظهار کند که زن باکره است گواهی عدم بارداری ضرورتی ندارد و صرفا نسبت به آزمایش بکارت اقدام میشود. طبعا اگر زوجه باکره باشد بارداری او نیز منتفی است. برعکس اگر هر دو نفر بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند باز تکلیف مشخص است.

مرحله آخر

پس از صدور رای دادگاه یا همان گواهی عدم امکان سازش زوجین 3ماه فرصت دارند تا نسبت به مراجعه به محضر طلاق اقدام کنند تا با اجرای صیغه طلاق کار به اتمام برسد. البته لازم به یادآوری است که اسقاط حق اعتراض و تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی نیز امری است که نباید از نظر دور داشت. زیرا در این صورت است که رای صادره قطعی است و قابل اجرا. وگرنه پس از قطعیت رای قابل اجرا خواهد بود.

پیشتر اشاره شد که تا قبل از صدور رای هریک از زوجین میتواند از ادامه طلاق صرفنظر کند. اما باید دانست که بعد از صدور رای انصراف چه نتیجه ای خواهد داشت.

مطابق ماده35 – هرگاه زوج در مهلت مقرر به دفتر رسمی ازدواج و طلاق مراجعه و گواهی عدم امکان سازش را تسلیم کند، درصورتی که زوجه ظرف یک هفته در دفترخانه حاضر نشود سردفتر به زوجین اخطار می کند برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفترخانه حاضر شوند. درصورت عدم حضور زوجه صیغه طلاق جاری و پس از ثبت به وسیله دفترخانه مراتب به اطلاع زوجه می رسد.

البته لازم به ذکر اینکه در عمل اگر زوجه یا وکیل او در دفترخانه طلاق حاضر نشوند محضر از شعبه صادرکننده رای استعلام میکند و عمده محاکم خانواده نیز اجازه ثبت طلاق بدون رضایت زوجه را نمی دهند. اما آنچه در قانون است همان است که در بالا آوردیم.

اما در خصوص عدم حضور مرد باید گفت که مطابق ماده36 – هرگاه گواهی عدم امکان سازش بنا بر توافق زوجین صادر شده باشد، درصورتی که زوجه بنا بر اعلام دادگاه صادرکننده رأی و یا به موجب سند رسمی در اجرای صیغه طلاق وکالت بلاعزل داشته باشد، عدم حضور زوج، مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست.

بنابراین باید دقت شود که در رای دادگاه وکالت بلاعزل زن در اجرای صیغه طلاق تصریح شده باشد تا با عدم حضور مرد در آخرین مرحله کارها بی نتیجه نماند.

*در صورت نیاز به اطلاعات دقیقتر از خدمات حامی استفاده کنید. همچنین اگر پرونده هایی با این موضوعات دارید، میتوانید از خدمات آنلاین حامی مانند لایحه نویسی تخصصی بهره مند شوید.

پایدار باشید