دیه چیست

طبق ماده 448 قانون مجازات اسلامی  دیه مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است. بنابراین مقدار دیه مشخص و غیر قابل تغییر است. اصطلاح دیگری در ماده ۴۴۹ آمده است که نوعی دیه غیر معلوم است و ارش نام دارد که میزان آن در شرع تعیین نشده و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تاثیر آن بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با جلب نظر کارشناس  آن را تعیین میکند.

تقاضای رسیدگی به جنایات از طریق شکواییه و در دادگاه های کیفری و دادسرا صورت میگیرد. بنابراین وجود یک شکواییه دقیق و جامع به شما کمک می کند تا حقوق قانونی تان را دریافت کنید .از اینجا می توانید برای تنظیم شکواییه در حامی اقدام کنید.

چه مقدار

از آنجایی که دیه یک مجازات شرعی است در ابتدا تفاوتهایی در پرداخت آن وجود داشت که به دین یا جنسیت مربوط میشد و در سالهای اخیر برخی از این موارد با توجه به تحولات جامعه تغییر کرده است مثلا همان طور که در ماده ۵۵۴ آمده :براساس نظر حکومتی مقام رهبری، دیه جنایت بر اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به اندازه دیه مسلمان تعیین می گردد. بنابراین برخلاف گذشته فرقی نمی کند شما چه دینی دارید در هرحال دیه مسلما ن و غیر مسلمان یکسان محاسبه میشود. تقریبا همین اتفاق برای زنان هم افتاد اصولا   طبق قانون دیه زن و مرد در اعضاء و منافع تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود دیه زن به نصف تقلیل مییابد و در موارد ارش فرقی میان زن و مرد نیست .  طبق قانون جدید در مواردی که دیه زن نصف مرد مقدر شده نیمه دیگر مبلغ دیه را صندوق تامین خسارتهای بدنی بر عهده دارد. پس فرد  مرتکب ، محکوم به پرداخت نیمی از دیه میشود و نیمی دیگر را صندوق می پردازد و در نهایت خانم شاکی به اندازه یک شاکی مرد دیه دریافت میکند. این موضوع در ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری  و تبصره ۵۵۱ قانون مجازات درج شده است و برای رفع ابهاماتی که درباره آن وجودداشت هیأت عمومی دیوان عالی کشور – تشکیل جلسه داد و برای رفع تعارض، اقدام به صدور یک رأی وحدت رویه کرد؛ رأیی که همچون سایر آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور، برای دادگاه‌ها در حکم قانون است و فقط به موجب قانون یا رأی وحدت رویه موخر، بی‌اثر می‌شود.

هیأت عمومی دیوان عالی کشور در این رأی تاکید کرد که در کلیه جنایات علیه زنان، اعم از نفس یا اعضا، مابه‌التفاوت دیه مربوط به آنان، باید از محل صندوق مذکور پرداخت شود و این موضوع اختصاص به «دیه نفس» ندارد.

چه کسی

دیه در درجه اول به خود فردی که آسیب دیده است پرداخت میشود ولی ممکن است مجنی علیه بر اثر آسیب فوت کند و مثلا قتل غیر عمدی تشخیص داده شود که دیه به آن تعلق میگیرد در این موارد دیه به تمامی ورثه مقتول به جز بستگان مادری به نسبت سهم الارث میرسد. یعنی بستگی دارد که هنگام فوت چه کسانی طبق قواعد عمومی ارث ورثه متوفی محسوب میشوند همانها از دیه نیز ارث میبرند. نکته ای که اینجا وحود دارد این است که اگر قتل عمدی صورت بگیرد و به هر دلیلی جانی یا قاتل قصاص نشود و دیه بپردازد همسر مقتول نیز از این دیه ارث میبرد هرچند چنانکه می دانیم همسر اعم از زوج یا زوجه حق قصاص ندارد ولی از مبلغ دیه ارث میبرد.

در چه زمانی

اصولا دیه جنایت عمدی و شبه عمدی برعهده خود مرتکب است.نکاتی درباره جنایت خطای محض وجود دارد که از حوصله این نوشتار بیرون است و به موارد جزیی و تخصصی علم حقوق برمی گردد و توصیه ما این است که حتما در پرونده های کیفری از یک مشاور حقوقی مجرب یا وکیل استفاده کنید.

جالب است بدانید که پرداخت دیه دارای مهلت است و اینطور نیست که فوری بعد از صدور و قطعی شدن رای پرداخت شود. در ماده 488 آمده است : مهلت پرداخت دیه، از زمان وقوع جنایت به ترتیب زیر است مگر اینکه به نحو دیگری تراضی شده باشد:

الف- در عمد موجب دیه، ظرف یک سال قمری

ب- در شبه عمد، ظرف دو سال قمری

پ- در خطای محض، ظرف سه سال قمری

و طبق ماده 491 ،در مواردی که بین مرتکب جنایت عمدی و اولیای دم یا مجنیٌ علیه بر گرفتن دیه توافق شود لکن مهلت پرداخت آن مشخص نگردد، دیه باید ظرف یک سال از حین تراضی پرداخت گردد. پس اگر توافقی بین طرفین صورت بگیرد معتبر است و محکوم باید طبق توافق دیه را پرداخت کند.

نکته پایانی

در رای دادگاه معمولا مبلغ دیه درج نمیشود بلکه با استفاده از اصطلاحات قانونی درصد دیه تعلق گرفته به مجنی علیه نسبت به دیه یک انسان بالغ گفته میشود مثلا:محکوم به پرداخت دیه متلاحمه دست که سه صدم دیه کامل به اضافه کبودی صورت که سه هزارم و سرخ شدن گونه یک و نیم هزارم دیه کامل میشود …

برای اطلاع از مبلغ ریالی دیه تعلق گرفته باید به واحد اجرای احکام دادگستری مراجعه کنید تا مبلغ رای را برای شما مشخص کنند. پرداخت و دریافت مبلغ دیه و ارش نیز از طریق واجد اجرای احکام صورت میگیرد. و در همه این موارد مستند رای دادگاه تشخیص پزشک قانونی است.

حامی اماده است تا در تمامی مراحل دادسرا و دادگاه شما را با حضور وکیل یا تنظیم لایحه به صورت انلاین و غیر حضوری همراهی کنید. با ما تماس بگیرید.