ابعاد حقوقی کلاهبرداری هرمی و پانزی

بررسی ابعاد حقوقی کلاهبرداری به روش هرمی و پانزی

همه ما از ته دل میخواهیم تا زودتر و راحتتر پولدارشویم و همگی هم فکر میکنیم راههای میانبر و جدیدی برای اینکار وجود دارد. کلاهبرداران از همین میل و اشتیاق ما استفاده می کنند و با انواع ابتکارت جالب و مهیج داروندار ما را میبرند. در واقع کلاهبرداران با بهره گیری از تکنیکهای مختلف اول دل مارا به دست می آورند و سپس مغز مارا در کنترل میگیرند و در نهایت جیب مارا خالی می کنند.حتی در تعریف قانونی جرم کلاهبرداری هم به عبارت عملیات متقلبانه اشاره شده و عنصر فریب یکی از اجزای جرم کلاهبرداری شناخته میشود. در ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا اختلاس و کلاهبرداری مصوب 1367آمده است:

هرکس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها و تجارتخانه های یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد با به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیشامدهای غیرواقع بترساند و یا اسم یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور یا وسایل تقلبی دیگر وجوه یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و غیره و امثال آنها را تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب میشود.

متاسفانه دنیای کلاهبرداری پر ازایده های جدید و خلاقانه است و در بسیاری موارد پلیس و دستگاه قضا از آنها عقب میماند. کسی نمی تواند راهها و ترفندهای کلاهبرداران  را به شما یاد دهد ولی نکاتی وجود دارد که شما با دانستن آنها می توانید حواستن را جمع کنید و مراقب کلاهتان باشید.

کلاهبرداری هرمی یا شبکه ای چیست

یکی از رایجترین انواع کلاهبرداری ها در قالب شرکتهای هرمی و شرکتهای سرمایه گذاری صورت میگیرد. ظاهرا این نوع از کلاهبرداری به دلیل وجود افراد زیادی که درگیر آن هستند هم پول بیشتری را نصیب مجرمان میکند و هم اقناع قربانیان راحتتر صورت میگیرد.

حتما شما یا دوستان یا اعضای خانواده تان بارها با بازاریابانی مواجه شدید که شما را با وعده های بزرگ و جذاب به عضویت در شرکتی تهییج کرده اند شایر برخی از آنها از سودهای کلان خود تاکنون گفته اند و یا وعده های بزرگ به شما داده اند. جذب اعضای جدید به منظور منفعت نکته محوری تشخیص شرکتهای هرمی است در واقع تعریف شرکتهای هرمی مطابق استاندارد های پلیس فدرال امریکا چنین است:

اگر به شما توزیع یک محصول یا اجرای یک کسب و کار واگذار شد که سود اصلی شما، در گرو فروش خود محصول نبود، بلکه بیشتر به نفع‌تان بود که فروشندگان جدید جذب کنید، شما گرفتار دام شبکه های هرمی شده‌اید.

این تعریف مورد تایید قانون گذارما هم هست و در قانونی که در سال 1384 تحت عنوان قانون الحاق یک بند و یک تبصره به ماده یک قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور مصوب 1369 و اصلاح تبصره یک ماده دو آن تدوین و تصویب شده مؤسسه، شرکت یا گروهی که به‌منظور کسب درآمد ناشی از افزایش اعضاء به نحوی که اعضاء جدید جهت کسب منفعت، افراد دیگری را جذب نموده و توسعه زنجیره یا شبکه انسانی تداوم یابد شرکت هرمی تلقی میشود و عضویت، تاسیس و قبول نمایندگی در آن جرم شناخته میشود.

کلاهبرداری پانزی چیست؟

نوع رایج دیگری از انواع کلاهبرداری به طرح پانزی معروف است در واقع ترفندی است که افراد استفاده می کنند تا از طریق وعده سرمایه گذاری در بورس، مسکن، ارز دیجیتال، ارزهای خارجی و یا طرحهای تحقیقاتی و فروش و هرنوع دیگری که به فکرشان برسد پولهای قربانیان را جمع کرده و به آنها وعده سودهای بزرگ بدهند در این مدل کلاهبرداری ممکن است تا مدتی هم از پول افراد جدید سود افراد قبلی را بپردازند ولی از یک جایی به بعد امکان پرداخت سود وجود ندارد و کلاهبردار بزرگ غیب میشود.

چطور تشخیص بدهیم طعمه یک کلاهبرداری هستیم؟

نکته اول

بدبین باشید

هیچ راه میانبری برای سودهای نجومی وجود ندارد.اگر فردی به شما وعده  سودهای بزرگ و چشمگیر داد بدبین شوید. کسب درآمد در زمان کوتاه و بالاتر از نرخ سود بازده بازارهای رایج مالی  معمولا امکان نا پذیر است.

نکته دوم

عضوگیری ممنوع است

اگر شمارا ترغیب کردند تا افراد و نزدیکانتان را تشویق به ورود و عضویت در شرکت یا موسسه یا گروه مورد نظر کنید و از این طریق قول سود بالاتر به شما دادند حتما شک کنید. احتمالا شما با یک پروژه کلاهبرداری روبرو هستید

نکته سوم

دنبال فعالیتهای شفاف اقتصادی باشید

اگر قرار است کسی با پول شما سرمایه گذاری کند باید فعالیتهای شفاف و روشنی داشته باشد یعنی باید به شما بگوید در کدام بازار سرمایه گذاری میکند و از چه روشی سود کسب می کند و اصل و سود پول شمارا چگونه تضمین می کند و در برابر دولتی که فعالیت سرمایه گذاری در حیطه قلمرو آن است چه وظایف مالیاتی و یا غیر مالیاتی دارد و آنها را چگونه انجام میدهد. این نکته مخصوصا برای سرمایه گذارانی است که قرار است پول شما را در خارج از کشور و در پروژه های بین المللی سرمایه گذاری کنند.

نکته چهارم

تنبلی نکنید تحقیق کنید

شرکت یا موسسه یا گروه یا دپارتمان و هر اسمی که زیر چتر آن قرار است فعالیت اقتصادی صورت بگیرد باید ثبت شده باشد و دفتر فیزیکی مشخص داشته باشد. همینطور سوابق موسسان و اعضای اصلی را چک کنید. خیلی وقتها این کار اصلا سخت نیست و با یک گوگل ساده هم به نکات مهمی درباره فرد یا شرکتی که مدعی سرمایه گذاری است برمیخورید

نکته پنجم

فیلم پلیسی ببینید

لطفا به روشهای عحیب و غیر متداول پرداخت پول یا سود حساس شوید . همه سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی پاکدست از راههای قانونی متداول و شفاف به انتقال پول و سود پول دست می زنند پس لطفا اگر دیدید قرار است مثل فیلمهای گنگستری پول را به صورت نقد در ساک بچه حمل کنید و یا مثلا به جای سودتان نوع غیرعادی واحد دیجیتال دریافت کنید کلاهتان را سفت بچسبید

مجازات جرم کلاهبرداری

طبق ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری ، کلاهبردار غیر شبکه ای علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود. و درکلاهبرداری شبکه ای اگر مبلغ کلاهبرداری کلان نباشد مجرم به رد مال به حبس از شش ماه تا سه سال و جزای نقدی معادل دو برابر اموالی که از طرق مذکور به دست آورده محکوم می‌شود.ولی اگر کلاهبرداری کلان باشد  به حبس از پنج سال تا بیست سال محکوم می شود و در هر دو صورت دادگاه به عنوان جزای مالی به ضبط کلیه اموالی که از طریق خلاف قانون به دست آمده باشد حکم خواهد داد. دادگاه می تواند علاوه بر جریمه مالی و حبس ، مرتکب را به 20 تا 74 ضربه شلاق در انظار عمومی محکوم نماید. موارد خاصی از کلاهبرداری هم تحت عنوان مجرمانه افساد فی الارض بررسی میشود که مجازات اعدام در پی دارد.

نکته مهم در کلاهبرداری هرمی این است که همان طور که دربالا گفتیم عضویت و اخذ نمایندگی نیز جرم شناخته میشود پس اگر دنبال جذب اعضای بیشتر به هدف کسب سود و منفعت به عنوان سرشاخه هستید پای شما هم در جرم کلاهبرداری گیر است.

نکته پایانی اینکه هرچند در قانون آمده است که مجرم به رد مال محکوم خواهد شد ولی شناسایی و دستیابی به اموال محکوم کاری سخت و حرفه ای است. قطعا شما به تنهایی نخواهید توانست کلاهبرداران را شناسایی کنید و اقدام متقلبانه آنها را به دادگاه ثابت کنید این مساله در تخصص حقوقدانان و وکلای باتجربه امور کیفری است. عناصر قانونی و مادی جرم کلاهبرداری پیچیده و دقیق هستند و شما حتما به کمک حرفه ای یک وکیل متبحر در امور کیفری نیاز خواهید داشت. از اینجا میتوانید از حامی درخواست کمک و مشاوره حرفه ای داشته باشید.